Bàn về ngôn ngữ xã Cảnh Dương

Ngôn ngữ xã Cảnh Dương

        Giọng nói của người Cảnh Dương không giống một làng nào trên đất Quảng Bình.

           Mới nghe, người Nam Bộ bảo người Cảnh Dương là dân Bắc. Ngược lại dân Bắc Bộ lại tưởng người Cảnh Dương là người Miền Nam. Đúng hơn người Cảnh Dương có giọng nói gần với dân miền biển Nam Thanh Hóa. Anh em đi thủy thủ Cảnh Dương đi làm lưới chài ra đây, người Thanh Hóa cũng có nhận xét như vậy.

        Ở Quảng Bình phụ nữ Cảnh Dương đi đâu cũng không bị lẫn lộn bởi giọng nói của mình. Không chỉ về xét âm ngữ, ngữ điệu mà về mặt từ vựng, người Cảnh Dương cũng không bị thổ âm, thổ ngữ (tiếng địa phương) ảnh hưởng. Người Cảnh Dương giao tiếp với các địa phương khác dễ nghe, dễ hòa nhập.

        Giải thích về vấn đề này khá phức tạp. Ta biết rằng trong hành trang mang theo vào vùng đất mới khai phá,lập nghiệp tiếng nói "ngôn ngữ" (bao gồm cả ngữ âm,ngữ điệu, từ ngữ) cũng là một thứ tài sản riêng. Làng Cảnh Dương ở ngay cửa ngõ giao lưu văn hóa hai vùng, là gạch nối mang nặng dấu ấn "Bắc linh giang" trong phong tục tập quán kể cả ngôn ngữ. Nghề hàng hải, thuyền buồm, buôn bán trong Nam,ngoài Bắc cũng là điều kiện cho con người giao tiếp. Chắt lọc ngôn ngữ càng gần đến chuẩn mực.

Qua khảo sát chúng tôi thấy ngôn ngữ Cảnh Dương có những sự phát biệt về cách phát âm so với vùng khác như sau:

1- Ngữ âm:
a. Phát âm nhầm lẫn giữa hai phụ âm đầu:
- Tr - Ch
Ví dụ: Con Trâu thành con Châu
- S - X
Ví dụ: Sung sướng thành Xung xướng
b) Phát âm nhầm lẫn giữa hai phụ âm cuối:
- T - C
Ví dụ: Mát mẻ thành mác mẽ
- N - Ng
Ví dụ: Con Ngan thành con Ngang
Man mác thành Mang mác
c) Biến đổi: (Ngôi thứ 3)
Ví dụ:
Ông ấy - Ổng
Bà ấy - Bà
Anh ấy - Ảnh
Chỉ ấy - Chỉ
d) Chuyển hóa ngữ điệu:
Cơ     thành                   cà
Sao vậy cơ    thành       Sao vậy cà
Nhé          thành            Nhé

Tiếng địa phương Cảnh dương:

1. Sao vậy cà - Sao vậy cơ
2. Trởn vậy lớ - Sợ vậy đó
3. Duống - Bắc xuống
4. Ruông - Rót
5. Cà - Cơ
6. Nhá - Nhé 
7. Trởn -  Sợ
8. Mắc - Bận
9. Trầm xỉa - Lầu
10. Trởn chang - Ghê gớm
11. Lớ - Đó
12. Một chặp - Một lúc
13. Rãi đã - Chưa nên
14. Chủng chẳng - Chậm chạp
15. Đọi - Bát
16. Đọi yêu - Tô 
17. Phễu - Muỗng
18. Nước cối - Nước lã
19. Ba láp - Bậy bạ
20. Vài mòi - Vài thô
21. Cửa khém - Cửa trái
22. Đôi cuốc - Đôi guốc
23. Dao khoay - Dao phay
24. Cái xêu - Cái xẻng
25. Chòng - Chồng 
----------------------------

Người đăng bài Phạm Anh Tài - Cảnh Dương

Posted in: Nét Đẹp Truyền Thống